Wydawca treści Wydawca treści

Co robią drzewa zimą

Bory, czyli lasy iglaste, nie zmieniają się zimą tak bardzo jak lasy liściaste. Głównie dlatego, że drzewa (z wyjątkiem modrzewia) zachowują igły.

   Gęste młode sosny, świerki, jodły i występujące w warstwie podszytu krzewy jałowca oferują więcej pokarmu i kryjówek dla zwierząt niż lasy liściaste. Najlepsze warunki panują w sosnowych i świerkowych młodnikach, których gęstwina dobrze chroni przed wiatrem. W runie występuje wiele gatunków zimozielonych: krzewinki, takie jak borówka czerwona czy wrzosy, a także widłaki, mchy i porosty.
   Dominującymi gatunkami drzew w polskich borach są sosna i świerk. Zimą oba gatunki zachowują się podobnie. W czasie odwilży i lekkich mrozów w ich igłach zachodzi fotosynteza, choć z niewielką wydajnością. Przyrost grubości drzew jest bardzo mały. Odzwierciedla to układ słojów widoczny na ściętych pniach – duże i jasne przyrosty letnie przeplatają się z ciemniejszymi, bardzo wąskimi słojami przyrostów zimowych.
   Podczas fotosyntezy w igłach powstaje woda. Aby nie doszło do jej zamarznięcia i rozsadzenia komórek, igły pokrywa gruba warstwa wosku, a aparaty szparkowe służą do wymiany gazów i wydalania wody są bezpiecznie ukryte w zagłębieniach grubej warstwy skórki.
   Dla drzew liściastych takich jak dęby, olsza czarna czy wierzby, styczeń jest miesiącem, który po prostu trzeba przetrwać. Liście dawno opadły, choć na niektórych drzewach, zwłaszcza na młodych dębach , pozostają – uschłe i szare – aż do wiosny. Żywe liście oznaczałyby problem, m.in. zatrzymywałyby śnieg, który trzeba byłoby dźwigać. Korzenie nie pobierają wody, więc drewno zimą jest najsuchsze. W czasie silnych i nagłych spadków temperatury, zdarza się, że pęka pień drzewa. Pęknięciom często towarzyszy głośny huk – stąd powiedzenie „trzaskające mrozy". Zjawisko to występuje najczęściej u gatunków o twardym drewnie, takich dąb, jesion, klon i buk. Aby zabliźnić ranę, uszkodzone drzewo wytwarza tzw. kalus. Są to szybko dzielące się komórki, pojawiające się w miejscu szczeliny. W ten sposób powstaje listwa mrozowa – podłużny, wypukły pas. Całkowite zarośnięcie szczeliny może trwać kilka lat. Pod listwą często znajduje się warstwa zgniłego drewna.

 

Źródło: Paweł Fabijański – „Kalendarz leśnej przyrody"

zdjęcia: Arkadiusz Ciesielski, Józef Otter, Paweł Gurlaga, Hanna Perzanowska, archiwum Nadleśnictwa